Günümüzde teknolojinin hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesiyle birlikte, bireysel özgürlükler ve insan hakları da yeni tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Siber güvenlik uzmanı Osman Demircan, dünya genelinde casus yazılımların yaygınlaşmasının ve gözetim teknolojilerinin kontrolsüz kullanımının insan hakları ihlallerine yol açtığını belirtiyor. Demircan'a göre, bu risklerin ortadan kaldırılması için veri şeffaflığına acil ihtiyaç var.

Dijitalleşme ve Özgürlükler Arasındaki İnce Çizgi

Akıllı telefonlar, sosyal medya, online alışveriş platformları ve dijital bankacılık gibi teknolojiler hayatımızı kolaylaştırırken, aynı zamanda bireysel özgürlüklerimizi de derinden etkiliyor. Eskiden sadece devletlerin ve istihbarat birimlerinin erişebildiği verilere ulaşım araçları, artık cep telefonlarımızla cebimize kadar girmiş durumda. Attığımız her adım, yaptığımız her alışveriş, dinlediğimiz müzik birer veri olarak kaydediliyor. Bu durum, kullanıcıların davranışlarının tahmin edilmesine ve yönlendirilmesine zemin hazırlıyor. Bu gelişmeler, "izlenme hissi"ni somut bir gerçeğe dönüştürüyor ve bireylerin kendi davranışlarını sansürlemeye başlamasına neden oluyor.

Veri Çağında Hak İhlalleri

Devletlerin ve şirketlerin teknoloji aracılığıyla elde ettiği büyük veriler, kullanıcılar için çeşitli riskler barındırıyor. Bu veriler, bireylerin davranışlarını tahmin etmek, yönlendirmek ve hatta denetlemek için kullanılabiliyor. Bu durum, bireylerin şeffaf olmayan algoritmalarla değerlendirilmesi ve ayrımcılığa uğraması gibi sonuçlar doğurabiliyor. Özellikle casus yazılımların yaygınlaşması, gazeteciler, insan hakları savunucuları ve muhalifler üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Bu yazılımlar, hedef alınan kişilerin tüm iletişimini takip edebiliyor, kamera, mikrofon, rehber ve galeri gibi kişisel verilere erişebiliyor.

Çözüm Önerileri ve Dijital Anayasa İhtiyacı

Peki, bu tehditlere karşı nasıl önlemler alınabilir? Osman Demircan'a göre, öncelikle veri şeffaflığı sağlanmalı ve vatandaşların haklarını dijital dünyada da koruyan Dijital Anayasalar oluşturulmalı. Ayrıca, yüz tanıma teknolojilerinin kullanımına sınırlar getirilmeli ve bireylerin verileri üzerinde kontrol sahibi olması garanti altına alınmalı. Yapay zekânın tarafsızlığını sağlamak için ise şeffaf algoritmalar, bağımsız denetim sistemleri ve eşitlik temelli veri politikaları geliştirilmeli. Uluslararası düzenlemelerin yetersiz kaldığı bu alanda, Birleşmiş Milletler gibi küresel kurumların dijital haklar konusunda bağlayıcı normlar ortaya koyması gerekiyor.

• Evrensel Dijital Haklar Bildirgesi
• Algoritmik Şeffaflık Yasası
• Casus Yazılım Yasakları
• Bağımsız Dijital Haklar Kurulları
• Veri Okuryazarlığı ve Dijital Farkındalık

Sonuç olarak, teknolojinin hızla ilerlemesiyle birlikte insan hakları da yeni tehditlerle karşı karşıya kalıyor. Veri şeffaflığı, dijital anayasalar, yapay zekâ denetimi ve uluslararası düzenlemeler gibi adımlar atılarak, bireysel özgürlüklerin ve insan haklarının dijital dünyada da korunması sağlanabilir. Aksi takdirde, "Büyük Birader"in gözetimi altında, özgürlüklerimizden giderek daha fazla ödün vermek zorunda kalabiliriz.